भेल्सा लोकर दसा

    एकटा गाउँत एक्टा भेलसा लोक रहय । भेल्सार र इड दुनियात काहनि रहकि मात्र मात्र स्क्ति मावर सिवा । भेल्सा र लोक्ट बेताल भेल्सा माने बेहा करबार बेताल सख । रास्ता घाटे जदि दुइझना मरद आर मुरसाद बेराते देख्लेसे भेल्सार मने–मने ना–ना किसिमेर कल्पना करे आर कहय “बेहा करले केनङ हबेते ?”

     भेल्सा र बेहा करवार लाखाओ हइगेइसिल्कि । अइनङते भेल्सा र आप्नार बेहा करिदिबार काथा आप्नार आइडर ठिना राख्बे । ते मावर एक्टि आछा सिल–स्वभावबेर चेङरि देखिए बेहा कराइ दितेक । कइनार एकदम आछा छिल्कि । कामकाजलाभि आछाइसे कर्कि । नया कइना, ताहाते बेहाने जगभरे उठिए घरेर गटे काम  माजला करिए मुक, हात धए  सिनान करे । सिनान पानि करिए साजिए पालिए सितारत डहडह करे सिन्दुर लागाए तने मात्र दस्रा कामला करबा धरे । कइनार इला काम सधाइ करे माने भेल्सार कोइ मतलब नि राखे, कोइ वास्ता नि करे । एक दिन नया कइनारक देखिचे ते कइनारर माथा देखिए चम्किए उठिचे । भेल्सार मने–मने विचार करेचे “हारे ...बाप..रे बा ..प ! (लामो हालेरपर) कइनार र माथार ते फाटिगेइचकि ! आर निहोल, याँक आर राख्बा निलागे । याँक राख्लेसे दबाइ करते करते मोर गटे पाइसाला खतम खतम हइजाबे । ” एैर काथा सोचिए खुना भेल्सा र कएनारक लिए घरसे निक्लिजाबे । बेरछानि र कुन्हा लेजाचिस छोर ? कहलौ कुुछु निसुनिए जाको जाइ करबे । जाते–जाते एक्टा गोरुर पैकार एक्टा गोरुक लिए एकखान छियाँत बठिए छिल्कि । हता जाए भेल्सार बडा चालाकिर साथ गोरुर संगे आप्नार बेरछानिरक बदला करिलिबे आर गोरुरक लिए घर चलि आस्बे । रास्तारत  ( मुइ खोप आच्छा काम करनु कहिखुना खुसि खुसि आस्बे ) बदला करवार बेला बेरछानिर बहुते बिन्ति करुणा करतेक ताहात भेल्सा र मानबार तयार नि हतेक । बेरछानिरक छरिए गोरुरक लिए घर चलि आस्बे । घरत आसिए भेल्सार मावरक कहचे “ आइ ..गे आइ उड माथा फाटि  बेरछानिरक बदलाइने मुइ इड गोरुरक आन्नु । देख्ना इड गोरु केतेक आछा कचे हइने । ” भेल्सार काथाला सुनिए मावर माथारत हात ले बठि जाबे आर कुछु बल्वारदिसा निपाबे । भेल्सा र हाउसे रङ्गे गोरुरक आछा–आछा खावा दिबे, चराइ ले बेराबे । खने बान्बा ले जाबे ते खने घर ले आन्बे । गोरुरक खोब आछासे मानपान करबे भेल्सा र । एक दिनकार बात हइ भेल्सार गोरुरक लिए चराबा गेइसिले । गोरुरक एक्टा बगल चरवा छरिए आप्ने दस्रा बगल बठिए रहबे ।  एक छिनबाद गोरुरक पेसाब लागिचेक ते गोरुर थार हइ थर–थर करे पेसाब करबा धरिचेक । भेल्सार पेसाब करवा देखिएछक खाइ  देख्वा धरबे  ।  आर मने–मने विचार करेबे “हारे ...साइ ! गोरुर पेट टते  काना हइ गेइचेक । ताहाते सालार पैकार मोर संगे गोरु र बदला करिल । सालारि मोर बेताल चालाकि करले ।  पैला देख्लेसे ते मुइ इड पेटकाना गोरुरसंगे मुइ बेरछानिर बदला करबेनि  करनुतन । मोर कइनारक लिए इर पेटकाना गोरुर दे दिले । सालाडि मोर ! (पेटटर बिति छाप्रिए देख्बे आर कानिए–कानिए बल्बे)  देख त गोरुर त पेट्ट काना हइगेइचेक ।”

      फेर भेल्सार गोरुरक लिए चलिजाबे  । बैसाख महिनार दिन एक्टा केचियाबेचा केचिया आर गुरुङा लिए एक्टा गाछेर तलत बठिए जिराइसिले । अइखुना  भेल्सारउ अइर गाछेर तलत आसिए पुगि जातेक भेल्सारक बडा धुप लागिसिल्क  ते अइर लोकेरठिना बठिए जिराबे । केचिया बेचार र संगे केचियाला देखिए केचिया बेचा लोकटक कहचे । “ इला तोर संगे छोकते कि हय, कि करेचेक इला ले ?” केचिया बेचार कहचेक “इला केचिया आर गुरुङ्गा कहय । केचिया खानले घाँस, धान, पाटा आर अइनङे काटबार चिजला काटेचेक आर इखान गुरुङा कहय इखानले बझाला उभाचे ।”( केचिया बेचार थोरेक घाँस काटिए आर उभाबार देखाइ दितेक । )

      भेल्सार मनेमने कहचेते यााहार संगे चालाकि काम करुवा हबे । भेल्सार कहबे सुनत, हामार गोरुडर संगे तम्हार केचिया आर गुरुङा खान बदला करबन । भेल्सार बातला सुनिए केचिया बेचार एकखान केचिया आर एकखान गुरुङा दिए गोरुरक लिए चलिजाबे । मनेमने केचिया बेचार सोच्बे ते इड केनङ भेल्सा लोक कहय । केचिया आर गुरुङार संगे गोरु र बदला करले । आजकार दसा र तोर गिराल छोक । घरत जाए ते केतेक गालि सुन्वा लाक्कु तुहे जानिस । मोक माने धमकरे इखान ठाइ छरबा हबे कहय धम–धमकरे उखान ठाईसे भाग्बे ।

     हिदर भेल्सार मनेमने सोच्बे हँ आझिकरे फेर दस्रा भेल्सारक मुइ ठग्नु धन्ने भगवान् छाप्रिए खुना पेटटर बिति नि देख्ले नाते नि लिले हने । चल जे होक गोरुर बदला दुइखान चिज पाइगेनु आब घाँस काट्वार बहे आर बझा उभबार हइजाबे । सालारि घरत जाएखुना  देख्बेते पास्ताबा लाक्कि । आर मुइ घुराइ कम्मे  दिमकिन ।

     भेल्सार बारा खुसिरसाथ घर आसबे । दस्रा दिन अइनङे टनटनिया रोदखानत केचियाखान आर गुरुङाखान लिए घाँस काट्वा चलिजाबे खेतखानत जाए एक्टा घाँसबाला आलित् राखिदिबे आपुन गाछेर छियाखानत जाए मस्तसे सुतिए रहबे भेलेखुना बाद भेल्सार जागिल पाबे, जागिल पाए तने बल्बे “ओ ! बापरे केतेखुनासे सुतिए छु । जाबा हबे आप, काचियाखान घाँस काटिए गुरुङाखान बझार उभाइ लिल हबापाइ ।” जाइ देख्बे ते केचिया आर गुरुङा खान जेइठा राखिस्ले अइठिना रहतेक । लारिए देख्चे ते गरम टाउटाउ भेल्सार मनड खाराप हइजाप्कि । भेल्सार मनेमने सोच्बेते साइद इमालाक बुखार आसिचेक हबापाइ अइसे घाँस निकाटिए बठिए छे । सेनि सिनान कराइ दिबा हबे । एैड सोचिए रसिखानत बानिए लदिरत लेजाइ खाबसे उठाडुब्बा–उठाडुब्बा करबा धरबे । एकछिनबाद जुराइजाप्कि तने घर लेजाइ राखि दिबे । ......केबा दिन बाद.....

     भेल्सार माअरक खोप बुखार आसिप्कि । भेल्सार लारिए देख्बे ते माथा–र खोब गरम लागि तेक ते भेल्सार माअरक कहबे “आइ थाम , तोर बुखारखान मुइ एकेछिने ठिक करिदिमुन । भेल्सार दौरिते गुहालि घरटत ढुक्बे आर गरुर सुताला निक्साइखुना बुरिरक बान्बे । चारह हात ठेङ बान्धिएखुना लदिरत लेजाबे हता जाए उठाडुब्बा करबा धरबे । भेल्सार मनेमने सोच्बे केचियाखान गररम छिले पानिखान चप्कानु ते जुराले अइनङे आइरक चप्कामुत् गरम देहार जुराप्कि । ”

     भेल्सार माउर खुलाइ देरे मरिजामु  खुलाइदे कहिखुना चेचाज्की ताहात भेल्सा निछरबे । बुरिरक पानिखानत चप्काचप्कि करे आधा मरारलाखा हइ जातेक ताहात भि भेल्सा र निछरिप्कि । अन्तिमत भेल्सार माउर पानिखानते आप्नार प्राणड त्यागिदिबे । एकछिनबाद बुरिहर मरिए करकर हइजाप्कि  तने भेल्सा र डाङाखानत लेजाइ जारिए देख्बे हातठेङला ठेन्डा लाग्तेक । तेने भेल्सार मनड बुझ्तेक कहबेते हँ आप बरु बुखारखान लरम हल्कि । भेल्सार माअरक कहबे आप कल परेल्कुना आइ आप एकछिन कलसे निदा । भेल्सार माअरर बगलत बढिए रहबे ।

     अइर लदित दस्राघाटत् भेल्सार बेरछानिर सिना करबे । भेल्सार बेरछानिर सिना करवा  छरिए गटे बाहानाला देखिए रहतेक बेरछानि। सोच्बे इडलोक ते भेल्सारर लाखा करेचे कि करेचेते किर उठाडुब्बा – उठाडुब्बा करेचे । एकछिनबाद सिनापानि करिए  भेल्सार ठिना जाप्कि । भेल्सारर ठिना आसिए कहबे आइरक कि हइचेक ? तुइ कि कबा हेता अभ्लाइसे बठिए छिस् । भेल्सार गटे काथाला बेरछानिरक  सुनाबे । भेल्सार बेरछानिर माउरक हिलाइ देख्बे ते माउर मरिए करकर हुवाल देख्बे । बेरछानिरमाउरक देख्ए कान्ए उठ्बे आर कहबे आइरते मरिगेइचोक । तुइ केनङ भेल्सा लोक । केतेक गलतेरपर गलत करेचि । केनङकरे तुइ आइरक मारिफेकालो आप कहत कुन्हा आइ पाबो । मावरक देखिए भेल्सार छक परिगेल मावरक हिलाइ हिलाइ कान्बे । एक छिनबाद भेल्सार मावरक काङखानत् करे बुकिए दनेझना घर आन्बे । घर आनिए समाजेर लोकलाक लिए माअरर विधिवत रुपत सुतघाटकरबे । भेल्सार खोब पास्ताबे । बास्तवत बेताल भेल्सा हलेसे बहुते दुःख कस्ट सहबा परेचे । तने भेल्सारबेरछानिरर बातला मान्बे दनेझना मिलिए घर परिवार आछासे चलाबे ।

    अन्तिमत भेल्सा’ र सभाके कहबे मुइत बेताले भेल्सा कारकाथाला निमानेचु माने तम्हा मोर लाखा बातला निबुझिए निर्णय नालन । सोच्ये बुझिए निर्णय करन नाते मोर लाखा दुःख पावन् । यिखान खिस्सा बझा खिस्सा संग्रहसे लुवाल गिछे ।